ประเพณีไทยที่สืบต่อกันมายาวนาน
ประเทศไทยเป็นอีกหนึ่งประเทศที่ให้ความสำคัญเกี่ยวกับประเพณี วันสารทไทยและวัฒนธรรมเป็นอย่างมาก เป็นอีกหนึ่งประเทศที่ให้ความสำคัญกับศาสนาที่สืบต่อกันยาวนา หล่อหลอมคำสอนทางศาสนาให้แก่เยาวชนรุ่นหลังเพื่อให้เยาวชนได้ตระหนักรู้ถึงความสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นประเพณีท้องถิ่น และความเชื่อต่างๆ ล้วนเป็นคำสอนที่คนไทยปฏิบัติกันมาช้านาน ทั้งยังมีการกำหนดวันสำคัญทางศาสนาเพื่อให้ลูกหลานคนไทยและเยาวชนรุ่นหลังได้ตระหนักถึงความสำคัญของวัฒนธรรมไทย และได้ปฏิบัติตามคำสอนทางพระพุทธศาสนา ประเทศไทยเป็นประเทศที่ให้เสรีภาพในการนับถือศาสนา หลายคนอาจจะยังไม่รู้ว่าประเทศไทยนั้นมีอีกหนึ่งวันสำคัญทางศาสนา ที่หลายคนอาจจะไม่เคยได้ยินชื่อวันสารทไทย วันนี้เราจึงอยากจะมาแนะนำวันสำคัญทางศาสนาอีกหนึ่งวันที่เป็นวันสำคัญในการแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ทั้งยังเป็นเทศกาลทำบุญเดือน 10 หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า สารทเดือนสิบ เพื่อเป็นการแสดงความกตัญญูและบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ปกปักรักษาทั้งยังหลอมรวมประเพณีและวัฒนธรรมของไทยมายาวนาน
ความสำคัญของประเพณีสารทเดือนสิบ
ประเพณีสารทเดือนสิบ หรือ วันสารทไทย เป็นวันสำคัญทางศาสนาที่สืบเนื่องกันมายาวนาน สำหรับวันสารทไทยนั้นตรงกับวันที่ 15 ค่ำเดือน 10 หรือตรงกับเดือน 10 ของทุกปี และในปีนี้ วันสารทไทยตรงกับวันที่ 6 ตุลาคม 2564 เป็นประเพณีที่จัดขึ้นในช่วงเดือนกันยายน – ตุลาคมของทุกปี อีกทั้งยังเป็นวันสำคัญที่ให้ลูกหลานได้แสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วเป็นอีกหนึ่งวันที่สมาชิกทุกคนในครอบครัวร่วมกันทำบุญอุทิศส่วนกุศล เป็นอีกหนึ่งประเพณีท้องถิ่นที่เป็นความเชื่อเรื่องสังคมเกษตรกรรมและบรรพบุรุษ คำว่าสารทนั้นมีความหมายถึงฤดูผลแรกได้เป็นการนำพืชผลที่เก็บเกี่ยวนำไปบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อความสิริมงคลในชีวิต และยังเป็นพิธีที่มีความเชื่อว่าพืชผลต่างๆจะอุดมสมบูรณ์ วันสารทไทย ภาษาอังกฤษ โดยแต่ละภูมิภาคในประเทศไทยมีพิธีกรรมที่แตกต่างกัน ไม่ว่าจะเป็น ภาคกลาง ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคใต้ และยังมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันอีกด้วย แต่มีจุดประสงค์เพื่อทำบุญแสดงความกตัญญูต่อบรพพบุรุษผู้มีพระคุณ
ขอบคุณรูปภาพจาก calendar.m-culture.go.th
พิธีกรรมวันสารทไทยของภาคกลาง
ความสำคัญของวันสารทไทยในภาคกลางนั้นเป็นวันสำคัญที่สมาชิกในครอบครัวรวมตัวกันทำบุญตักบาตร และยังเป็นการร่วมกันทำบุญแจกจ่ายสิ่งของ ข้าวปลาอาหารให้แก่เพื่อนบ้าน เพื่อให้สมาชิกในครอบครัวได้ร่วมกันอุทิศบุญกุศลให้แก่ญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว ทั้งยังเป็นการร่วมกันถือศีล ฟังธรรมเพื่อสร้างบุญกุศลให้กับตนเอง กิจกรรมหลักๆของวันสารทไทยนั้นเป็นกิจกรรมที่ประชาชนคนไทยร่วมกันทำบุญตักบาตร ปล่อยนก ปล่อยปลาแต่ในบ้างพื้นที่อาจจะมีกิจกรรมที่แตกต่างกัน เช่น บางท้องถิ่นอาจจะมีการทำขนมไทยเพื่อนำมาถวายและบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์โดยการนำของที่ถวายพระสงฆ์เรียบร้อยแล้ว นำของเซ่นไหว้ไปบูชาตามสถานที่ต่างๆ สิ่งที่ขาดไม่ได้ในของเซ่นไหว้นั้นคือ ขนมไทยและข้าวทิพย์ หรือข้าวปายาส
ประเพณีทำบุญเดือนสิบของภาคใต้
ประเพณีวันสารทไทยประจำภาคใต้นั้น วันสารทไทย ตรงกับวันใด เรียกว่าประเพณีชิงเปรต ตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 เป็นประเพณีที่ให้ลูกหลาย ญาติพี่น้องร่วมกันทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษ หรือประเพณีชิงเปรตที่จัดเสบียงอาหารเป็นสำหรับถวายแก่พระสงฆ์ เมื่อจัดสำรับถวายพระสงฆ์ตามที่จับสลากเรียบร้อยแล้ส จุงจะเป็นการจัดตั้วไว้ให้เปรต เป็นอาหารที่ผู้ล่วงลับไปแล้วชอบ ขนม 5 อย่างที่ขาดไม่ได้คือ ขนมพอง ขนมลา ขนมกง ขนมดีชำและขนมบ้า สำหรับสถานที่จัดตั้งขึ้นเพื่อชิงเปรตนั้นจะต้องเป็นร้านเปรตที่มีความสูงพอสมควร พิธีกรรมชิงเปรตถือเป็นการทำบุญอุทิศส่วนกุศลที่กิจกรรมที่สนุกสนาน มีการแย่งอาหารชิงเปรตเพื่อนำมากิน คนภาคใต้ถือว่าจะได้รับบุญและสิริมงคลตลอดปี
วันสารทไทยภาคอีสาน
บุญเดือนสิบของภาคอีสานนั้นจะตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 10 เป็นการทำบุญเพื่ออุทิศบุญกุศลให้แก่บรรพบุรุษ โดยประเพณีนี้จะแบ่งเป็น 2 ช่วง คือ
- ก่อนถึงวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 10 จะเป็นการเตรียมข้าวเม่า ข้าวตอกและขนมเซ่นไหว้ต่างๆนำไปถวายทำบุญที่วัดและยังถือเป็นอีกหนึ่งวันสำคัญในการรวมญาติเพื่อร่วมกับทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว
- คืน ขึ้น 15 ค่ำเดือน 10 ในช่วงเช้าจะมีการทำบุญตักบาตรที่วัด และยังมีการรักษาศีล ฟังธรรม ห่อข้าวน้อย ห่อข้าวใหญ่ พร้อมถวายข้าวสากเพื่อถวายพระสงฆ์ หลังจากถวายพระสงฆ์แล้วจึงจะนำไปไหว้ผีไร่ ผีนา
พิธีกรรมวันสารทไทยประจำภาคเหนือ
วันสารทไทยของภาคเหนือนั้นเรียกว่า ตานก๋วยสลาก เป็นพิธีกรรมที่ชาวบ้านนำอาหารมาถวายพระตามสลากเป็นพิธีกรรมของชาวล้านนาที่ปฏิบัติต่อกันมายาวนาน ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นการถวายจับสลากของนางยักษิณี เป็นวันรวมญาติอีกหนึ่งวันที่ถือเป็นประเพณีที่ได้ทำบุญร่วมกัน ก๋วยสลากจะแบ่งเป็น 2 ก๋วย คือ
- ก๋วนน้อย เป็นก๋วยสลากสำหรับถวายบรรพบุรุษ และผู้ที่มีบุญคุณ ไม่ว่าจะเป็น ญาติ พี่น้อง เพื่อนสนิท หรือแม้แต่สัตว์ที่เคยผูกพัน
- ก๋วยใหญ่ เป็นก๋วยที่นำไปถวายแก่ผู้ที่มีมหากุศล ซึ่งจะเป็นก๋วยที่สามารถบรรจุข้าวของได้เยอะเป็นพิเศษ
